De methodiek ‘Warme Steden en Gemeenten’ helpt je stap voor stap bij de ontwikkeling van een beleid voor mentaal welbevinden bij kinderen en jongeren. Dat doe je niet van vandaag op morgen. In 2019 startten Beerse, Rijkevorsel en Stad Herentals met het traject Warme Stad of Gemeente. Stad Turnhout startte al eerder nl. in 2016. ‘Meer verbinding’ was bij aanvang alvast een belangrijke motivator om te starten. Wat nog meer, dat vroegen we aan de coördinatoren van de 4 warme steden en gemeenten in onze regio.
Sofie Roofthooft: “In Herentals waren al heel wat organisaties aan het werk rond geestelijke gezondheid. Eén voor één goede initiatieven en door samenwerkingen op te zetten, konden we dit nog verder versterken. Ook bij de intergemeentelijke verbanden zoals Huis van het Kind, Jeugdwelzijnsoverleg of scholenoverleg zagen we best veel mogelijkheden. Alles werkt namelijk samen voor meer verbinding tussen burgers, het middenveld en de stad/gemeente.
Als Gezonde Gemeente is de overstap naar een ‘Warme gemeente’ best logisch. De methodiek ‘Warme steden en gemeenten’ zorgt voor een concrete invulling van het thema geestelijke gezondheid bij kinderen en jongeren (0-24 jaar). Deze kans grepen we heel graag.”
Op welke actie of campagne van de laatste 3 jaren kijk je met succes terug?
Ria Wilms: “Wij hebben in Rijkevorsel de afgelopen drie jaren heel wat actie ondernomen. We ontwikkelden een speel- en beweegkaart met alle speelpleintjes, sportvelden en toeristische plekken voor kinderen. We organiseerden twee buitenspeeldagen voor het basisonderwijs en een Warme Williamwandeling met opdrachten voor kinderen en hun ouders. In het gemeentelijk infoblad verspreidden we complimentenkaarten naar aanleiding van complimentendag en studenten konden gebruik maken van stille studeerruimtes.”
Katrien Paulussen: “De jeugdraad in Beerse werkte tijdens volle lockdown drie verschillende wandelingen uit voor een andere doelgroep. We kregen veel positieve reacties. Met de Warme William wandelingen hebben we vorig jaar een KEI-award gewonnen. Het bezoek van Lotte Van Wezemael aan de Nacht van Warme William was ook zeker een hoogtepunt.”
Nacht van Warme William
Sam Hufkens: “De 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid, een heel zichtbare actie in Stad Turnhout, wordt enorm positief onthaald bij onze inwoners. Wij zijn ook gestart met een project rond eerstelijnspsychologische hulp, waarbij we mensen laagdrempelig helpen.”
Sofie: “In 2021 ging onze Warme William bank op rondreis in Herentals. Het doel was om zoveel mogelijk inwoners te laten kennismaken met Warme William en het project. Warme William reisde naar 17 heel verschillende plekken in Herentals zoals de bibliotheek, sporthal, het Netepark, een voetbalclub, de Dorpel, scholen, het JAC, het ziekenhuis, het stadspark, … Door die diversiteit bereikten we een brede doelgroep. Scholen koppelden de komst van de bank aan lessen rond het thema geestelijke gezondheid in de klas, super toch.”
Welke partners zijn cruciaal om te betrekken?
Bruno Buytaert: “In Turnhout, en wellicht net zoals in de meeste gemeenten, kunnen we rekenen op een zeer ruim werkveld met geëngageerde mensen. Organisaties actief in welzijns- en gezondheidsthema’s hebben vaak de meeste kennis en ervaring. Toch word je soms verrast met originele ideeën vanuit heel andere sectoren zoals onderwijs, sport of vrije tijd. Het is daarom belangrijk om je vizier bij de opstart van projecten breed te houden en ook te zoeken naar creatievere pistes.”
Op welke manier gaat jouw lokaal bestuur in de toekomst nog verder inzetten op mentaal welbevinden naar kinderen en jongeren?
Geert Wouters: “Onze BARAK2340, een mobiele ontmoetingsplek, trekt de komende jaren langs verschillende wijken en hotspots in Beerse om vanuit het outreachend werken noden te detecteren.”
BARAK2340, een mobiele ontmoetingsplek IN BEERSE
Sofie: “Het project heeft in Herentals de voorbije jaren heel wat doen bewegen rond mentaal welbevinden van kinderen en jongeren. Via een overlegplatform met de scholen houden we vinger aan de pols. We hebben nu ook een TEJO-kamer, het Overkop-huis, in het jeugdhuis startte opnieuw een beroepskracht en we zetten elk jaar in op de 10-daagse van de Geestelijke gezondheid.”
Bruno: “Mentaal welbevinden is onlosmakelijk verbonden met ons stedelijk gezondheidsbeleid in Turnhout. Wij blijven inzetten op de versterking van mentaal welbevinden en geestelijke gezondheid van jongeren en volwassenen, samen met lokale professionele partners en de jongeren zelf. Ons label ‘kindvriendelijke stad’ zal een belangrijke toetssteen zijn.”
Spreuken in het straatbeeld en stille silhouetten tijdens
de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid in Stad Turnhout
Na de coronaperiode stond het mentaal welbevinden bij onze kinderen/jongeren danig onder hoge druk. We zijn intussen een jaartje verder.
Durven jullie al spreken van een positieve evolutie?
Ria: “We komen uit een moeilijke coronaperiode. Sociale contacten bij kinderen/jongeren waren beperkt en verliepen grotendeels via de sociale media. Het is moeilijk om nu al te spreken van een positieve evolutie. De aangereikte tools werden in Rijkevorsel als heel positief ervaren.”
Katrien: “Mentaal welbevinden bij jongeren zal altijd een aandachtspunt blijven. Intussen moeten we creatief zijn nu er financieel minder ruimte is voor (grote) projecten. Jongeren bereiken is echt een uitdaging voor landelijke gemeenten zoals wij in Beerse zonder middelbaar onderwijs. We voelen ergens wel minder stigma rond zaken als hulp vragen of psychologische kwetsbaarheden. Overmatig alcohol- en middelengebruik blijft wel dan weer wel een aandachtspunt.”
Warme William blaast intussen 6 kaarsjes uit.
Blijft de blauwe beer aanwezig in jullie acties in de toekomst?
Sofie: “De blauwe beer op het bankje heeft absoluut nog steeds aantrekkingskracht. Een bevraging bij scholen en partners zal uitmaken of het concept ook versterkend werkt.”
Ria: “Warme William is bij ons intussen een gevestigde waarde. Hij verscheen regelmatig in het straatbeeld dankzij evenementen, scholen enz. Ook in het gemeentelijk infoblad en op onze sociale mediakanalen blijven we de boodschap van het luisterend oor verspreiden. In de nasleep van corona is dit meer dan nodig. De Warme William materialen zijn duurzame materialen die lang en meermaals gebruikt kunnen worden.”
Wat betekende Logo Kempen voor jou tijdens het project?
Katrien: “Logo Kempen had een belangrijke ondersteunende rol in dit project. Eens we een concept hadden, dachten ze mee na over de concrete invulling, welke partners en hoe promotie voeren. Hun aanwezigheid op evenementen of activiteiten geeft erkenning.”
Ria: “We konden rekenen op hun begeleiding bij het opmaken van het aanvraagdossier of het invullen van de zelfscan. De intervisiemomenten waren heel waardevol net zoals de vele tips en tricks.”
Welke tips geven jullie mee voor andere lokale besturen die willen starten met Warme Stad of Gemeente?
Sam: “Kies een focus. Door de integrale benadering van de methodiek is het nodig om een duidelijke focus te kiezen die je kan vertalen naar het lokale netwerk. Dat zorgt voor duidelijke communicatie en draagvlak binnen de lokale samenleving.”
Geert: “Blijf vasthouden. Eén leuke actie is niet sterk genoeg om het taboe te doorbreken. Aandacht voor mentaal welbevinden is een levensstijl, geen actie. Werk met jonge kinderen rond het thema en geef ouders tools om met hun kinderen in gesprek te gaan.”
Dit artikel kwam tot stand dankzij een samenwerking van de volgende coördinatoren:
Katrien Paulussen – Clustercoördinator Burger & welzijn Beerse
Geert Wouters – Coach ondersteuning jeugd Beerse
Sofie Roofthooft – Dienst gelijke kansen en preventie stad Herentals
Sam Hufkens – Consult gezondheid stad Turnhout
Bruno Buytaert – Adviseur lokaal gezondheidsbeleid stad en OCMW Turnhout
Ria Wilms – Gezondheidsmedewerker Rijkevorsel
